صنایع دستی تبریز

صنایع دستی هر منطقه به تاریخ و گذشته و آداب و رسوم اون منطقه ربط دارد. که صرفا با دست ساخته میشوند و یا فقط از چند وسیله ساده استفاده میکنند. صنایع دستی تبریز همانند اصفهان یکی از مهم ترین صنایع دستی ایران بشمار میروند که حتی به خارج از کشور نیز صادر میشوند.

اگر به تبریز سفر کردید حتما از صنایع دستی انجا برای عزیزانتان سوغاتی ببرید. بخاطر تنوع زیاد صنایع دستی، همه ی افراد با سلیفه های متفاوت حداقل یکی از صنایع دستی مورد پسندشان میشود.

از صنایع دستی تبریز میتوان به معرق کاری، منبتکاری، چرم های طبیعی، قالی بافی، جاجیم بافی، تابلوهای ترام سنگ، سفالگری، گلیم‌بافی، نگارگری، زیورآلات سنتی و بسیاری موارد دیگر اشاره کرد. در ساخت صنایع­دستی از وسایلی همچون پشم، خاک، چرم، پارچه و غیره استفاده میشود.

در اینجا به معرفی و توضیح تعدادی از آنها میپردازیم.

معرق کاری

معرق کاری کاشی و موزاییک یکی از هنرهای دیرینه­ی تبریز بشمار میرود. که استادکاران بنا در ساخت و تزیین مساجد و ساختمان ها از آنها استفاده میکنند. از معرق کاری برای تولید تابلوهای تزیینی نیز استفاده میشود که گزینه ی مناسبی برای سوغات به حساب می اید.

منبت كاری

منبتکاری یکی دیگر از هنر های دست تبریز است. منبت کاری یک کار بسیار ضریف است که دقت بسیاری بالایی نیاز دارد. منبت کاری به این صورت که روی ظروف مسی  و چوب کنده کاری نقش ها صورت میگیرد.

قلم زنی روی مس

وقتی که روی اشیای فلزی به خصوص مس، طلا، نقره و برنج را تزئین کنید و نقوش آنرا کنده کاری کنید به آن قلمزنی می گویند. به بیانی دیگر در هنر قلمزنی، خطوط و نقوشی را با استفاده از قلم بر روی اجسام فلزی با ضربه چکش ایجاد می کنند. یکی از رشته های هنرهای سنتی ایران که در گروه فلزکاری و در دسته بندی هنرهای صناعی قرار گرفته، قلمزنی نام دارد. در این هنر از قلم های مختلفی به نام های قلم نیم برو قلم سایه استفاده میشود. امروزه به منظور سروصدای کم تر در حین قلمزنی و همچنین عدم سوراخ شدن ظرف در حین کار، ابتدا داخل یا زیر ظرف یا سینی طلا یا نقره را از محلول قیر و گچ پر می کنند.

با استفاده از ضربه چکش نقش و نگارهایی روی فلزانی همچون مس و طلا و نقره ایجاد میکنند که به آن قلمزنی گفته میشود. در قلم کاری متناسب با نوع کار و نقش از قلم های متفاوتی استفاده میشود.

هنگام کار قلم زنی برای کاهش صدای ایجاد شده و جلوگیری از سوراخ شدن ظرف، از قیر یا گچ استفاده میشود. با توجه به نوع نقش و عمق آن شدت ضرب ها تفاوت دارد.

دقت و ظرافت در قلم زنی

دقت و ظرافت در قلم کاری مهم ترین اصل بشمار میرود به گونه ای که آنچنان باید دقیق و بدون خطا باشد که حتی با چشم غیرمسلح نیز دیده نشود. در قلم زنی باید از ابزارهای با کیفیت بالایی استفاه شود زیرا ابزراهای مناسب و با کیفیت تاثیر بسیار زیادی روی ارزش کار میگذارد. طرح ها و نقش های تکراری نیز همینطور باعث کاهش ارزش کار میشود، استفاده از نقش ها و طرح های ابتکاری ارزش هنری قلم کاری را چندین برابر میکند.

ظروف فلزی که استفاده میشوند نیز نباید ناخالصی داشته باشند زیرا در طرح ها و نقش ها و طرح کلی تاثیر بسیاز زیادی میگذارد. استفاده از طرح های خاص و جدید مثل چهره و خطاطی و غیره زیبایی هنر قلم کاری را چندبرابر میکند.

بعد از تکمیل کار قلم زنی حال به فوت کوزه گری نیاز است، استفاده از واکس و پولیش باعث زیبایی بسیاری روی نقش و نگارها و براق شدن آنها میشود.

چرم طبیعی

یکی از اصلی ترین و بهترین صنایع دستی تبریز، چرم طبیعی و با کیفیت تبریز است که زبانزد عام و خاص است. از تبریز به عنوان پایتخت چرم ایران نام برده میشود. چرم تبریز نه تنها در ایران بلکه شهرت جهانی دارد. و به کشورهای دیگه نیز صادر میشوند. به صورتی که کفش دست دوز تبریز در فهرست آثار ملی کشور ثبت شده است.

قالی بافی

قالی بافی از دوران سلجوقیان در تبریز رواج پیدا کرده است به صورتی که تبریز یکی از مراکز بافت قالی و زیلو در ایران محسوب میشود. نقش و نگارهایی که روی قالی ها میبافند میتوان به گل و گیاه و حیوانات و ترنج و به خصوص گل شاه عباسی اشاره کرد.

استفاده از مواد اولیه مرغوب مثل نخ و رنگ های متنوع و نخ ابریشم در بافت قالی تاثیر بسیار زیادی دارد و ارزش هنر قالیبافی را چندین برابر میکند.

هنر جاجیم بافی

جاجیم بافی یکی از صنایع دستی عشایر است که از پشم و پنبه و نخ رنگی استفاده میشود. نقش و نگار های جاجیم بافی معمولا به صورت هندسی خشت و گل آفتابگردان طراحی می شوند. جاجیم هایی که نقش و نگار ساده ای دارند جاجیم موج نمایده میشوند. در جاجیم بافی از رنگ های سبز و آبی و قرمز و مشکی بیشتر از بقیه رنگ ها استفاده میشود.

از جاجیم به عنوان زیرانداز دو رو استفاده میشود که پرز ندارند. و عشایر از آن به عنوان پتو و جلوگیری از سرما استفاده میکنند. خاصیت جاجیم این است که در صورت استفاده­ی زیاد لطیف تر و نرم تر میشود.

تابلوهای ترام سنگ

یکی از صنایع دستی جدید که از آن ها برای طراحی چهره و صورت اشخاص معروف استفاده میشود تابلوهای ترام سنگ است. در ترام سنگ از سنگ های ریز برای طراحی استفاده میشوند. در پارک ها و موزه های متعددی مثل پارک مفاخر تبریز از این تابلوها استفاده میشوند.

ابداع کننده ی این هنر زیبا اقای صابر اصغری است. تابلوهای ترام به دلیل زیبایی و دوام بسیاری که دارند مورد توجه گردشگران قرار گرفته شده اند.

سفالگری( خاك سفید)

سفالگری با خاک سفید از صنایع دستی تبریز توسط استاد عباس و احمد قابچی به آنجا آورده شد. از سفال برای ساخت بشقاب، پارچ، کاسه، نعلبکی، قوری و غیره و شیوه ی کاملا سنتی استفاده میشود.

در ساخت سفال از لعاب های فیروزه ای و بی رنگ استفاده میشود. لعاب فیروزه­ای ارزش هنری بیشتری دارد و مشهورتر است. روی سفال ها، نقاشی ها، کنده کاری ها و مشبک کاری کشیده می­شود که خودش باعث چند افزایش ارزش هنر سفالگری میشود که حتی به کشورهای اروپایی نیز فرستاده می­شود.

زیور آلات سنتی تبریز

زیورآلات سنتی تبریز نیز جر صنایع دستی این شهر به شمار میروند. از آنجایی که در ساخت ابن زیورالات هم از طلای باعیار بالا هم با طلا و نقره با عیار پایین استفاده میشود قشر های متفاوت مردم میتوانند آن ها را خریداری کنند. ساخت این زیورآلات سنتی کار هر کسی نیست و باید تجربه­ی کافی و لازم را در این کار داشته باشید.

زیورآلات ارزشمند و زیبای تبریز را میتوانید به عنوان یادگاری و سوغاتی به دوستان و عزیزان خود هدیه دهید.